30 βινύλια που μας μεγάλωσαν - Η εποχή του "Best Of" (Μέρος 1ο)
Thursday

18Jan

Σήμερα, το youtube και τα i-pod έχουν στείλει στα αζήτητα την χρόνια ανάγκη εκατομμυρίων για συλλογές με τα «καλύτερα» των αγαπημένων μας συγκροτημάτων. Αφού μπορεί κανείς να έχει όλη τη δισκογραφία σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες byte πάντα μαζί του, τί νόημα έχει;
Δεν ήταν όμως πάντοτε έτσι. Για κάτι λιγώτερο από 20 χρόνια (1970-1988) τα βινύλια με «τα καλύτερα» μιας μπάντας ή ενός καλλιτέχνη ήταν ένα πραγματικό γεγονός.
Είτε επειδή δεν μπορούσε κανείς να βρει όλους τους δίσκους, είτε επειδή οι εταιρίες ήθελαν να βγάλουν κι άλλα από το πεινασμένο κοινό, η αλήθεια είναι ότι τα βινύλια "
best of" σημάδεψαν ολόκληρες εποχές με τις επισταμένες ακροάσεις που απαιτούσαν.
Ώρες μπροστά στα εξώφυλλα και τα
liner notes, άπειρες σημειώσεις με το ποιό κομμάτι βρίσκεται σε ποιό δίσκο, για να «τον πάρουμε, να τον έχουμε ολόκληρο», καθώς «θά' χει κι άλλα κομμάτια σαν κι αυτά». Κάποια στιγμή οι συλλογές αυτές άρχισαν να περιλαμβάνουν και δύο - τρία «σπάνια», ή μερικές live εκτελέσεις που δεν υπήρχαν αλλού και γίνονταν έτσι  ιδιαίτερος λόγος να τα αποκτήσει κανείς. Πολλά εκδόθηκαν πριν ο καλλιτέχνης σημειώσει την μεγαλύτερη επιτυχία της καρριέρας του, χωρίζοντας έτσι τη δισκογραφία του σε «πριν» και «μετά το best». Άλλα κυκλοφόρησαν επειδή απλώς ο καλλιτέχνης άλλαζε δισκογραφική εταιρία.
Αρκετά απ΄αυτά έγιναν μέσα στα χρόνια οι πιο εμπορικές κυκλοφορίες για μερικά γκρουπ. Κάποια στέκονται σαν αυτόνομες κυκλοφορίες, λόγω του εξωφύλλου ή της χρονικής στιγμής που κυκλοφόρησαν.
Με τα τριάντα αυτά
lp, άλλα μονά, άλλα διπλά, έψαχνε κανείς για χρόνια να φτιάξει την μικρή του δισκογραφία.
Από το 1990 και μετά, η εισβολή του
cd και των remasters οδήγησε κατά κανόνα σε πλουσιώτερα σε υλικό -και δραματικά φτωχώτερα σε cover art- best of, αλλάζοντας τον ήχο με το διαφορετικό mastering σε πολλά από τα lp αυτά και οδηγώντας άλλα στο να καταργηθούν (η γνωστή «τρύπα» ή το «κόψιμο στην άκρη», if you know what I mean).
Ποτέ όμως δεν θα ξεχαστούν, για την μουσική τους σημασία, την καλλιτεχνική τους αξία και την παιδευτική τους δύναμη στην προ
internet εποχή. Ειδικά από αυτούς που τα κράτησαν, μάζευαν χαρτζηλίκι να τα πάρουν ή τα έχουν ακόμη στη δισκοθήκη τους. Σηκώνουμε τη βελόνα και ξεκινάμε με τα δεκαπέντε πρώτα...


  1. The Rolling Stones - Hot Rocks 1964-1971 (1971). Από τα πρώτα χρονικά, «κανονικά» διπλά best οf, με τα σινγκλ, με στρατηγικά επιλεγμένα classics και δύο κομμάτια απ΄το "Sticky Fingers" που μόλις είχε βγει. Μια προσπάθεια να κεφαλαιοποιηθεί η πρώτη μυθική περίοδος της Decca. Σε κάθε δισκοθήκη από το 1972 και μετά, ένα επιβλητικό διπλό βινύλιο που σε έπειθε ότι κρατούσες στα χέρια την κληρονομιά του μεγαλύτερου ροκ ν΄ρολ γκρουπ στον κόσμο. Το εξώφυλλο με τις σκιές των κεφαλιών τη μία μέσα στην άλλη, σαν μυστηριώδης μπαμπούσκα, επιτείνει την υποβολή. Δεν έχουμε να κάνουμε με τίποτε χαρούμενα παιδάκια εδώ, μα τον "Jumping Jack Flash".
 
  1. The Beatles - 1962 - 1966 & 1967-1970 (1973). Δύο διπλά Best, με φωτογραφίες τραβηγμένες στο κτίριο της ΕΜΙ, με διαφορά 6 ετών μεταξύ τους. Το πρώτο, διάρκειας περίπου μίας ώρας, με 26 κομμάτια, είναι η πρώτη φάση της αθωότητας των παιδιών απ΄το Λίβερπουλ κι έγινε γνωστό ως το «κόκκινο άλμπουμ». Το δεύτερο, απείρως πιο ενδιαφέρον, με 28 κομμάτια από την «σοβαρή», πειραματική τους περίοδο, «το μπλε άλμπουμ». Δίσκοι που σχηματοποίησαν καρριέρες άπειρων μουσικών ανά τον κόσμο, είναι τα πλέον περιεκτικά άπαντα των Σκαθαριών.
 
  1. Janis Joplin - Greatest Hits (1973). Το εξώφυλλο με την μακαρίτισσα από το 1970 Janis καβάλα σε τσόπερ, με τεράστια στρογγυλά γυαλιά ηλίου πιθανόν να είναι υπεύθυνο από μόνο του για την παράταση της χίπικης μόδας στο νερό για καμιά πενταετία. Περιορισμένο σε μονό άλμπουμ, περιέχει όλα τα στάνταρ στη σειρά. Με το που τελειώνει η πρώτη πλευρά ο ακροατής ήδη είναι σε άλλη διάσταση.
 
  1. Santana - Greatest Hits (1974). Ελαφρώς «καθυστερημένη» ρετροσπεκτίβα, στη χρονική στιγμή που το γκρουπ είχε ήδη κυκλοφορήσει τα ιστορικά "Caravanserai", "Welcome" και "Lotus". Δέκα κομμάτια από τα τρία πρώτα του Santana (1969-1971), τυλιγμένα στο ρηξικέλευθο εξώφυλλο με το έγχρωμο κορμί να κρατά ένα περιστέρι. Τρία από τα κομμάτια είναι οι «μικρές» εκδοχές ("Black Magic Woman", "Persuasion", "Evil Ways"). Προσπερνά ως μη όφειλε τη jazz φάση του Carlos και υπενθυμίζει τα «σίγουρα» groove στις επερχόμενες γενιές.
 
 

  1. The Eagles - The Greatest Hits 1971-1975 (1975). Ποιός θα περίμενε ότι αυτή η συλλογή που κυκλοφόρησε μήνες πριν το magnum opus  που λέγεται "Hotel California" θα γινόταν το υπ' αριθ. 1 σε πωλήσεις άλμπουμ «ολόκληρου του 20ου αιώνα» για τις Η.Π.Α., με πωλήσεις άνω των 29 εκατομμυρίων αντιτύπων μέχρι σήμερα. 40 plus χρόνια αργότερα, φορτωμένο με τα εννιά έως τότε single του γκρουπ συν το μέγιστο "Desperado", εξακολουθεί να δίνει μια περιεκτική αφορμή είτε για να βυθιστεί κανείς στην (έως και ψυχαναγκαστικά) carefree σιτουασιόν της '70s Καλιφόρνια, είτε, λόγω ακριβώς της ίδιας ποιότητας, να καταλήξει να μισήσει το γκρουπ και όσα αντιπροσωπεύει (με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της δεύτερης κατηγορίας τον ...Big Lebowski).
 
 

  1. Black Sabbath - We Sold Our Souls For Rock N' Roll (1975). Η συλλογή που περιέκλεισε τί εστί "Black Sabbath", πάνω ακριβώς που το γκρουπ είχε αρχίσει νa παραπαίει (τέλη '75). Βγήκε στην κυκλοφορία χωρίς την παραμικρή ιδέα των τεσσάρων μελών και έθρεψε όσο τίποτε την διάδοση ότι πρόκειται για σατανοτραφείς καταστροφολόγους, ιδίως μ΄' αυτό το gatefold εσώφυλλο με τη άφυλη νεκρόφατσα να κείται σε φέρετρο κρατώντας έναν αστραφτερό σταυρό. Υλικό σχεδόν αποκλειστικά από τα 4 πρώτα τους άλμπουμ, μονολιθικά αφημένο σε τέσσερις πλευρές, χωρίς την παραμικρή φιοριτούρα, για maximum σκοτοδίνη. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το οπισθόφυλλο ανέφερε το "Wicked World" τελευταίο στη δεύτερη πλευρά του πρώτου δίσκου, χωρίς να υπάρχει μέσα. Όπως έμαθα αργότερα, στα χέρια μου είχα μια σχετικά σπάνια αμερικάνικη κόπια.
 
 

  1. ZZ TOP - The Best Of (1977). Με υπότιτλο "Ten Legendary Texas Tales" και εξώφυλλο που παραπέμπει στα καουμπόϋκα τσέπης με τις λίγες εικόνες και τα πολλά γράμματα (μόνον οι αρχαίοι μεταξύ ημών τα θυμούνται), ο μονός δίσκος έβαλε μεγάλο ποσοστό ελλήνων ρόκερ στον ήχο του νότου. Όλες οι αθάνατες ροκιές των 5 πρώτων άλμπουμ είναι εδώ. Έπαιζε στα πλατώ όλων των ροκ κλαμπ με dj που δε σήκωνε πολλά - πολλά, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '80. Η ύπαρξη του δίσκου αυτού κατά κάποιο τρόπο ξεχώριζε τους «κανονικούς ροκάδες» απ΄τα μειράκια που νόμιζαν ότι το "Eliminator" είναι ο πρώτος τους δίσκος.
 
  1. Steve Miller Band - Greatest Hits 1974-1978 (1978). Πάνω από 37 εκατομμύρια αντίτυπα μέχρι σήμερα για ένα best που στην ουσία ήταν κομμάτια από τα δύο τελευταία άλμπουμ του Steve Miller ('76, '77) συν το "Joker" ('73). Σε συσκευασία - όνειρο για τους dj, τα "Rock N' Me", "Take The Money And Run", "Fly Like An Eagle", "Serenade", Jet Airliner" όρισαν την εποχή του album oriented rock, πετυχαίνοντας κάτι χαρακτηριστικό: ελάχιστοι το '85, το '90 ή το '95 γνώριζαν πότε ακριβώς είχαν πρωτοβγεί τα κομμάτια, αν ήταν από τον ίδιο ή άλλο δίσκο ή πόσους δίσκους είχε στο ενεργητικό του μέχρι τότε ο Steve Miller (που είχε 11ολόκληρους). Το "Abracadabra" προστέθηκε αρκετά αργότερα σε δεκάδες συλλογές best of του Miller, που είχαν σαν βάση πάντα αυτήν, του '78.   
 
  1. E.L.O.'s Greatest Hits (1979). Πριν την μεταπήδησή της στο τραίνο της disco με το "Discovery" ('79), η πιο επιτηδευμένη, παραφουσκωμένη Beatl-οειδής απομίμηση των '70s, απενοχοποιημένη πίσω από το άκρως αντιτουριστικό μούσι-γυαλί-κακοποίηση περμαναντ λουκ του Jeff Lynne, είχε βγάλει μέχρι τότε διάσημα ζαχρωτά ποπ κομμάτια που έδιναν μια χαρά άλλοθι σε όσους ξεχώριζαν το ροκ σε «καλό» και «κακό». Όλα της περιόδου '73 - '78 είναι εδώ. Με τον ερχομό του MTV όλες οι μπάντες με τα μούσια και τα βιολοντσέλα όπως οι E.L.O. περιορίστηκαν σε ατέρμονες επανακυκλοφορίες best of για το παντεσπάνι τους.
 
  1. Lynyrd Skynyrd - Gold N' Platinum (1979). Καταργημένο εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια, το πρωτότυπο είχε στο εξώφυλλο μια μπάλλα του baseball με πίσω της έναν σκελετό με τατού του νότου στο βραχίονα να πυροβολεί με ένα εξάσφαιρο. Η πιο μετρημένη εκδοχή είχε ένα απλώς γαλάζιο καρώ εξώφυλλο σαν τραπεζομάντηλο, με τις λέξεις Gold και Platinum με ασημί και χρυσό (τί πρωτότυπο). Παρά ταύτα, το περιεχόμενο είναι must. Gatefold διπλό με όλα τα μεθυστικά έπη, δύο απ΄το μεταθανάτιο "...First And Last" και το "Freebird" live απ΄το "One More From The Road", σε 14λεπτη εκτέλεση. Από τα best που τιμούν τον όρο, για εποχές ολόκληρες (μέχρι τα remasters) ικανό υποκατάστατο για όλη τη δισκογραφία τους.
 
  1. Deep Purple - Deepest Purple : The Very Best Of Deep Purple (1980). Σε μια χρονική στιγμή που οι μεν DP είχαν μυθοποιηθεί χωρίς καμία ορατή ελπίδα επανένωσης, το δε heavy metal ερχόταν με φόρα, κυκλοφόρησε αυτό το "very best" με τα 12 κομμάτια. Ατόφιο heavy rock, χωμένο σε κάτι παραπάνω από 60 λεπτά, με αλησμόνητο εξώφυλλο (την Stratocaster ξαπλωμένη μέσα σε βαθιά μωβ αντανάκλαση και σπινθιρισμούς). Ήταν ασφαλώς αδύνατο να μπουν σε ένα μονό άλμπουμ και τα "Lazy", "When A Blind Man Cries", "Mistreated", "Soldier Of Fortune", "You Keep On Movin'". Ήταν το πιο μεγάλο σε διάρκεια βινύλιο μέχρι το "Hysteria" και πάντα μας έβαζε άλυτα προβλήματα: Γράφοντάς το σε κασσέτα, κόβονταν λίγο το "Woman From Tokyo" του τέλους της πρώτης πλευράς και λίγο το "Smoke On The Water" του τέλους της δεύτερης. Το "The Anthology" ('85) που προσπάθησε να βελτιώσει το ελάττωμα αυτό -όντας διπλό- είχε πλαδαρή track list και δεν έφθασε ποτέ τη δημοφιλία του "Deepest.".
 
  1. Aerosmith - Greatest Hits (1980). Σε μια εποχή που η ιστορία ήθελε τους Toxic Twins στη ντρόγκα beyond recognition, η συλλογή με τα 10 κομμάτια τους από τα '70s έμοιαζε με επιτάφιο. Παρ΄ότι όταν «καθάρισαν» ήρθε τεράστια mainstream επιτυχία, αυτό, το πρώτο τους best, με πωλήσεις πάνω από 11 εκατομμύρια αντίτυπα, είναι σήμερα το πιο εμπορικό άλμπουμ του καταλόγου των Aerosmith. Ξεκινούσε με το "Dream On", κατέληγε με το "Remember Walking In The Sand" και περιείχε το δυσεύρετο "Come Together" (απ΄το soundtrack του "FM"). Έγινε προσπάθεια το 2004 να βελτιωθεί με 7 προσθήκες ακόμη, αλλά η βινυλιακή εκδοχή παραμένει αξεπέραστη, διατηρώντας την αίσθηση του μονού δίσκου, με την δύσκολα προσπελάσιμη ενότητα των 10 κομματιών.
 
 

  1. Rainbow - The Best Of (1981). Με εκπληκτικό πρωτότυπο εξώφυλλο (ένας τύπος που πετάει έναν μυστήρια αεροδυναμικό αετό, τρέχοντας πάνω σε πάγο, ενώ σε πρώτο πλάνο φαίνονται τα φτερά ενός πανομοιότυπου αετού - από τα φημισμένα τρυκ αυταπάτης της Hipgnosis), το διπλό lp βγήκε αμέσως μετά το "Difficult To Cure". Σταχυολογεί ιδανικά την μέχρι τότε δισκογραφία των Rainbow, με μια μόνο «κραχτή» παράλειψη ("Temple Of The King") και με το πολυαγαπημένο b-side "Jealous Lover" να εμφανίζεται για πρώτη φορά και να αφήνει υποσχέσεις ότι η περίοδος J.L. Turner θα είναι ακόμη καλύτερη.
 
 

  1. Queen - Greatest Hits (1981). Με το διάσημο «μαυροντυμένο» look στο εξώφυλλο, το best αυτό περιέλαβε όλα τα single τους από το '73 μέχρι και το '80, λίγο πριν το "Under Pressure" με τον Bowie και την παρδαλή πατάτα "Hot Space". Ο πιο εμπορικός δίσκος όλων των εποχών στην Βρεττανία μέχρι σήμερα, έχει χαρακτηριστεί υπόδειγμα track list. Ξεκινά με τη συμφωνική ελεγεία του "Bohemian Rhapsody" και καταλήγει 58 λεπτά αργότερα μέσα στην «γηπεδικής δόνησης» αποθέωση "We Will Rock You / We Are The Champions", αντικατοπτρίζοντας ακριβώς την ακατάτακτη ευφυία των τεσσάρων Queen. Το «δεύτερο μέρος» (Greatest Hits II) του '91 ήταν πια σε λογική cd, με τα 17 κομμάτια της περιόδου '82 - 91 να γίνονται ταιριαστό εξόδιο για τον Freddie Mercury που έφυγε λίγο μετά την κυκλοφορία του.   
 
  1. Eric Clapton - Time Pieces (1982). Από τα ιστορικά best (7 φορές πλατινένιο στις Η.Π.Α.) της Polygram, από την οποία μόλις είχε αποχωρήσει ο Clapton. 11 single (μεταξύ των οποίων το σπάνιο τότε "Knocking On Heaven's Door"), κυρίως από τα δύο πετυχημένα του '70s άλμπουμ ("461 Ocean Boulevard" και "Slowhand"), αδειάζοντας εντελώς τα δύο πλέον αλκοολούχα ("There's One In Every Crowd" και "No Reason To Cry"). Στα τεράστια συν το έξοχο layout και η, αναπαυμένη στο τέλος της πρώτης πλευράς, "Layla" σε πλήρη ανάπτυξη, παρ΄ότι τυπικά δεν ανήκει στην προσωπική δισκογραφία του Clapton.
 
ΤΟ ΒΕ CONTINUED
Παναγιώτης Παπαϊωάννου