Monday
13Aug
«Τί μπορεί να νιώθω σήμερα για το ροκ ν’ ρολ; Ξέρω ότι το είδα να γεννιέται. Περπάτησα για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του ’40, θυμάμαι καλά τα ’50s. Είδα τον Little Richard, είδα το πώς ξεκίνησαν πράγματα που μέχρι τότε ήταν άγνωστα.
Όταν ήμουν πιο νέα, στις αρχές του ’70, με απασχολούσε πολύ τί θα συμβεί στο ροκ ν’ ρολ. Ανησυχούσα μήπως εξαφανιστεί, μήπως ξεπέσει σε κάτι φανταχτερό χωρίς ουσία. Τελικά τα κατάφερε, επιβίωσε. Σήμερα, είμαι σίγουρη ότι, μ’ εμένα ή και χωρίς εμένα, θα επιβιώσει και στο μέλλον. Πιστεύω ότι θα έρθει μια καινούρια γενιά ανθρώπων που θα φροντίσει γι’ αυτό, όπως πρέπει. Γιατί, σε κάθε πεδίο της ζωής, εμφανίζεται πάντα κάποιος που με τον ερχομό του τα διαλύει όλα, μόνο και μόνο για να μπορέσουν να φτιαχτούν ξανά απ’ την αρχή».
Αν πάντως δεν είχε εμφανιστεί η ίδια Patti Smith στα τέλη του ’60 αναμιγνύοντας ποίηση, πρόζα και συγγραφή με τους ήχους που γεννοβολούσε η μουσική μήτρα της Νέας Υόρκης στο Max’s Kansas City και το C.B.G.B., η έννοια «γυναίκα» στο ροκ ν’ ρολ πιθανόν να εξακολουθούσε για καιρό να παραπέμπει σε ιδιότητες και αναπαραστάσεις μαζορέτας. Πλήρης χαρισμάτων και προφανώς εξωκείμενη από καθιερωμένα γυναικεία στερεότυπα, μια ανδρόγυνη Μόνα Λίζα που απήγγειλε Ρεμπώ, μια Ζαν Ντ’ Αρκ που με παραισθησιογόνες παραστάσεις καλούσε από τη σκηνή σε βίαια εγρήγορση απέναντι σε καταπιεστές, προσωποποιημένους και μη. Κάπου ανάμεσα στη σεμνότητα και την ποιητική αγριάδα της το οργισμένο μα κάπως δυσλεκτικό πανκ της Νέας Υόρκης βρήκε στο πρόσωπό της τον ιδεολογικό του ταγό.
Με μια τετράδα άλμπουμ, “Horses”, “Radio Ethiopia”, “Easter” και “Wave” μέσα σε τέσσερα χρόνα – ’75 με ’79 - η Patti Smith έφερε στο μουσικό προσκήνιο μια δύναμη υπόγεια, απροσδόκητη, ασταμάτητη. Τη δύναμη της αυτοδύναμης γυναίκας δημιουργού. Πάνω που η εμβέλειά της εξαπλώθηκε με συνεχείς περιοδείες και το “Because The Night”, που μπήκε στο top-20 του Billboard (US#13, 24/6/78), στα τέλη του ‘79 δήλωσε ότι εγκαταλείπει τη ζωή στο δρόμο κι εξαφανίστηκε από το προσκήνιο. Καταπώς και στο τραγούδι της, χορεύοντας ξυπόλητη, πιασμένη χέρι - χέρι με τον Frederick Smith, τον κιθαρίστα των θρυλικών MC5, μιας σταθερής, όπως είχε δηλώσει, μουσικής της επιρροής.
Εννιά χρόνια αργότερα, το καλοκαίρι του ’88, όλα έχουν αλλάξει στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη όταν η Patti Smith επανεμφανίζεται, εξίσου απροσδόκητα, με το “Dream Of Life”. Μια συναισθηματικά φορτισμένη συλλογή τραγουδιών, μέσα από την οποία, το μένος και η οξυθυμία της κάποτε οργισμένης και απρόβλεπτης ποιήτριας υποκαθίσταται από μια διαπεραστική ωριμότητα.
Στα 42 της, η Patti Smith είναι μητέρα δύο παιδιών, του γεννημένου το ’82 Jackson και της μόλις ενός έτους Jesse και ζει με τον Fred Smith στο Detroit. Αρνείται να συμμετέχει στην προώθηση του καινούριου της «προϊόντος». Απορρίπτει προτάσεις για συνεντεύξεις σε “Rolling Stone”, “Time” και “Life” και επιλέγει να μιλήσει για πρώτη φορά, μετά από σχεδόν μια δεκαετία πλήρους αφάνειας, στον Chris Roberts του “Melody Maker”.
«Δε θεωρώ ότι “επέστρεψα” στο παιχνίδι της βιομηχανίας. Δεν έχω καταστρώσει κάποιο “πλάνο” για την “καρριέρα μου”, δεν μ’ ενδιαφέρουν καθόλου αυτά τα πράγματα. Παλιώτερα, θα το παραδεχτώ, με απασχολούσε το να τραβήξω την προσοχή. Σήμερα το θεωρώ τουλάχιστον επιπόλαιο. Λοιπόν, εν συντομία, θα μπορούσα να πω ότι ήταν 9 πολύ γόνιμα χρόνια.
O Fred κι εγώ παντρευτήκαμε, κάναμε μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα ταξίδια και γνωρίσαμε πολλές περιπέτειες, επισκεφθήκαμε τη Γαλλική Γουϊάνα, αποκτήσαμε τον γιο μας Jackson, αργότερα την Jessie. Έκανε ο καθένας μας τις σπουδές που επιθυμούσε, γράψαμε μαζί τραγούδια – ο Fred δε σταματά να γράφει μουσική. Έγραψα λίγο κι εγώ, αλλά βιβλία. Τέσσερα – πέντε συνολικά, ένα για τη Γαλλική Γουϊάνα, ένα άλλο για τη ζωή στο βυθό. Ήταν 9 χρόνια στα οποία διαρκώς κτίζαμε πράγματα και δεν πάψαμε να σκεφτόμαστε πολύ».
«Ο δίσκος αυτός μου δίνει μια ικανοποίηση διαφορετικού τύπου. Καταρχήν, όταν καταφέρνει κανείς να κυκλοφορήσει ένα δίσκο στον σημερινό κόσμο, οπου κυκλοφορούν εκατομμύρια άλλοι δίσκοι ταυτόχρονα, έχει δικαίωμα να είναι τουλάχιστον περήφανος και μόνο για το γεγονός αυτό. Όμως πέρα απ’ αυτό, νιώθω μια πρόσθετη, μια ιδιαίτερη ικανοποιημένη από το ότι κατάφερα να ολοκληρώσω αυτόν το δίσκο μαζί με το σύζυγό μου και να βάλουμε μέσα σ’ αυτόν όλες τις κοινές μας σκέψεις. Aυτό για μένα είναι θαυμάσιο. Είμαι ευτυχισμένη».
«Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης είναι καλλιτέχνης, είναι στο αίμα του, δε σταματάει ποτέ να είναι, είναι διαρκώς. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μητρότητα. Δεν σταματάς ποτέ να είσαι μητέρα. Από τότε που γίνεσαι, είσαι διαρκώς. Οπότε, δεν υπάρχει θέμα να τα «συνδυάσω». Απλώς, είμαι συγχρόνως και τα δύο. Όταν αλλάζω πάνες στο μωρό μου, ή πηγαίνω να του αγοράσω γάλα στο σουπερμάρκετ, οι δημιουργικές μου σκέψεις δεν σταματούν. Όλες εξελίσσονται, συνυπάρχουν, αλληλεπιδρούν και κτίζονται με τις νέες συνθήκες της καθημερινής ζωής μιας μητέρας. Οπωσδήποτε απαιτείται μια διαφορετική οργάνωση στο χρόνο κάθε ημέρας – δε γίνεται πια να μένεις ξάγρυπνος όλη τη νύχτα περιμένοντας πότε η μούσα σου θα ξεγλιστρήσει από τη χαραμάδα στο παράθυρο για νά’ρθει να σε συναντήσει, με αποτέλεσμα να κοιμάσαι μετά ολόκληρη την επόμενη ημέρα. Πρέπει να συνομιλήσεις με τη μούσα σου, να της πεις “θα κανονίσω να βρεθούμε ανάμεσα από τις ώρες που θηλάζω τη μικρή”. Ναι, αναγκαστικά, αυτή η καλομαθημένη πτυχή της δημιουργικότητας πρέπει να θυσιαστεί. Δεν είναι όμως και καμιά τόσο σπουδαία θυσία».
«Κι αν χάνεται ένα μέρος της έντασης, της αιχμής, στην μουσική, τούτο συμβαίνει μόνο σε επιφανειακό επίπεδο. Οπωσδήποτε, δε, αναπληρώνεται από μια αυξημένη καθαρότητα στην αποτύπωση της μουσικής έκφρασης. Σε αυτό το δίσκο είμαι πολύ πιο σαφής, συγκεντρωμένη, επικεντρωμένη σ’ αυτό που ξέρω ότι θέλω. Δε μ’ ενοχλεί να χάσω λίγη από την εφηβική μου ενέργεια σ’ ανταλλαγή με μια τέτοιου τύπου καθαρότητα στη σκέψη. Είναι μια ισορροπημένη ανταλλαγή. Και τα δύο στοιχεία αυτά, καλά είναι να υπάρχουν. Κανείς δεν μπορεί να περάσει ολόκληρη τη ζωή του μόνο με επαναστατικά ουρλιαχτά ή μόνο με σωφροσύνη και μετριοπάθεια – ευτυχώς, δηλαδή, που δεν μπορεί».
Ηχογραφημένο στο στούντιο Hit Factory της Νέας Υόρκης τo νέο άλμπουμ με τίτλο “Dream Of Life” κυκλοφορεί τον Ιούνιο του 1988. Στο εξώφυλλο, μια ακόμη εκπληκτική στην αμεσότητά της μαυρόασπρη φωτογραφία του Robert Mapplethorpe, του συνοδοιπόρου της από τα ‘60s που έχει επιμεληθεί όλα τα εξώφυλλά της. H παραγωγή φέρει, πέρα από την υπογραφή του Fred Smith, και αυτήν του Jimmy Iovine, του ανθρώπου που είχε ήδη συνδέσει το όνομά του με την επιτυχία του “Easter” - αυτός ήταν που έδωσε στην Patti την κασσέττα με κείνο το ημιτελές τραγούδι του Springsteen, μια που τότε ο Iovine ηχογραφούσε μαζί του στο διπλανό στούντιο. Ο ήχος δυνατός και καθαρός ενώ η συνθετική και εκτελεστική γραμμή, χωρίς να αποξενώνουν τα mainstream αισθητήρια, αφήνουν χώρο στην πρωταγωνίστρια να λάμψει, με διαφορετικό τρόπο σε καθένα από τα 8 κομμάτια. Ανοίγει με τον ακαριαία απομνημονεύσιμο παιάνα “People Have The Power”, που τον οδηγούν τα ντραμς του Jay Lee Docherty – κι αυτός εκεί, απ’ τα πρώτα χρόνια της Patti Smith Group.
Ισορροπώντας μεταξύ προσωπικού μανιφέστου και έκκλησης για οικουμενική αφύπνιση, είναι το κομμάτι που επαναφέρει το όνομα της ανήσυχης ποιήτριας στο μουσικό χάρτη, έναν χάρτη που στη δεδομένη χρονική στιγμή εμφανίζεται πυκνοκατοικημένος από ποπ συνταγές και πολλαπλές κλωνοποιημένες αντιγραφές τους.
«Ο Fred κι εγώ έχουμε αποσαφηνίσει τον ιδεολογικό μας χάρτη. Δεν μπορούμε να κρυφτούμε στο καβούκι μας και να παρακολουθούμε τις ειδήσεις όπως μια σαπουνόπερα. Γνωρίζουμε το τί συμβαίνει στον πλανήτη, λ.χ. στο Αφγανιστάν, στο ανατολικό μπλοκ, το πόσο υποφέρουν οι άνθρωποι παντού στον πλανήτη. Συζητάμε γι’ αυτά τα πράγματα διαρκώς. Αφ’ ότου δημιουργήσαμε οικογένεια, η ευαισθησία μας απέκτησε μια νέα φλόγα. Γι’ αυτό και γράψαμε ένα τόσο αισιόδοξο, επαναστατικό τραγούδι. Αν έχεις έστω και το ελάχιστο της κοινωνικής συνείδησης, αυτή κλιμακώνεται κατ’ ανάγκην όταν αποκτάς παιδί. Πιστεύουμε ότι οι λαοί έχουν τη δύναμη να υπερβαίνουν τις διαχωριστικές γραμμές που χαράσσει η πολιτική. Είμαι σύζυγος, μητέρα και καλλιτέχνης. Δεν έγινα συντηρητική, κάθε άλλο. Απλώς έχω επιλέξει, κατά το ρητό του George Washington, να «επανεκκινήσω μέσα μου τον πολίτη». Έχω γίνει εγώ η ίδια αυτός ο πολίτης».
«Ο λαός έχει τη δύναμη να κυβερνά, να ονειρεύεται, τον κόσμο να πάρει με το ζόρι απ’ τα χέρια των τρελλών (…) Στους ταπεινούς, βροχή οι χάριτες - Είναι διάταγμα : Κυβερνά ο λαός».
Το “Up There Down There” πάλλεται από εσωτερική ένταση. Fred και Patti το ηχογράφησαν στις 22 Φεβρουαρίου του ’87, όταν έμαθαν για το θάνατο του Andy Warhol. «Για μένα ο Andy ήταν η ίδια η Νέα Υόρκη, ήταν ένα φάσμα, μια μορφή διάχυτη σε όλη την πόλη. Ένα σημείο αναφοράς που δεν μπορούσες να αγνοήσεις, σαν το Empire State Building. Δεν ήταν ο πιο αγαπημένος μου καλλιτέχνης, ή κάτι τέτοιο, αλλά λυπήθηκα πολύ που έφυγε τόσο άδοξα».
«Τα σύνορα του ουρανού είναι ερμητικά κλειστά απόψε – οι αφηρημένοι δρόμοι – τα φώτα, μερικά σαν αναμμένα σε πίνακα του Μοντριάν – τύποι σαν κι εμάς είναι ξεπερασμένοι, φίλε (…). Δεν είναι κάθε μετάληψη άγια – ακόμη κι εκείνοι που θα υποκύψουν – μπορούν να προφητεύσουν κατανόηση – Όλα για τον άνθρωπο είναι – Είναι για όλους – Είναι κει πάνω, κει κάτω - Βρίσκονται παντού – Ώρα για μετάληψη …».
Το τρυφερό “Paths That Cross” είναι αφιερωμένο σ’ έναν ακόμη άνθρωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία της. Ο Sam Wagstaff Jr., που τον Ιανουάριο του ’87 πέθανε στα 66 του από AIDS, ήταν ο συντηρητής έργων τέχνης, κριτικός τέχνης και συλλέκτης που χρηματοδότησε το πρώτο της single. «Δρόμοι που σταυρώνουν, θα συναντηθούν ξανά». Την πρώτη πλευρά κλείνει το μουσικό επίκεντρο του δίσκου, “Dream Of Life”. Ο ελεγχόμενος ηλεκτρισμός του αφήνει τα φωνητικά της Patti σ’ έναν αιθέριο κυματισμό. «Είναι προσωπικό, όσο και ανοικτό να σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθέναν. Σε προσωπικό επίπεδο, είναι σα να μου μιλάει ο πατέρας μου – σε κάποιον άλλον ίσως σα να μιλά ο Ιησούς. Δεν ανήκω σε καμία οργανωμένη θρησκεία. Όμως η πνευματική πτυχή κάθε ανθρώπινης κατάστασης είναι πολύ σημαντική. Έβρισκα πάντοτε συναρπαστικά τα θρησκευτικά τεχνουργήματα των ανθρώπων, πρόκειται για ολόκληρα πεδία μελέτης. Ο άνθρωπος θέτει τους κανόνες και ο άνθρωπος ο ίδιος τους παραβιάζει. Γι’ αυτό και χρειάζεται τους θεούς. Γι’ αυτό και οφείλει να τους τιμά».
«Είμαι μαζί σου πάντοτε – Είσαι πάντα στο μυαλό μου – Σ’ ένα φως φτιαγμένο να φέγγει σ’ όλη τη ζωή – Όπου και να γυρίσω, η αίσθησή σου με κυκλώνει – σε κάθε μου βήμα – Σε ό,τι κάνω – Οι σκέψεις σου, τα σχέδιά σου – Αιχμαλωτίζουν τα όνειρά μου – Παντοτινά, πάντα καινούρια».
Το “Where Duty Calls” ορθώνεται θρηνητικό όσο και πανανθρώπινο, με τη φωνή σαν πρωθιέρειας σε λιτανεία μαυροντυμένων μανάδων για τα αδικοχαμένα παιδιά τους, τα σπαρμένα στα ασίγητα θέατρα θανάτου της Μέσης Ανατολή. Στο ελλειπτικό “Going Under” οι τόνοι πέφτουν και οι αντανακλάσεις του ήλιου πάνω στα γαλήνια νερά της θάλασσας μετατρέπονται σε υπαρξιακό μονόλογο, ενώ το uptempo “Looking For You (I Was)” επαναφέρει την νεαρή ρομαντική Patti, ερωτευμένη και ανήσυχη, να αναζητά τον καλό της ανάμεσα σε Σαιξπηρικές παραβολές.
Το “Jackson Song” έρχεται να κλείσει δίσκο με το πιο βαθύ και άμεσο συναίσθημα («Όταν το ακούω θυμάμαι την τρίχρονη αδελφή μου να τρώει ρόδια στον κήπο της μαμάς μου»). Αυτό μιας μητέρας που νανουρίζει το μωρό της, με λόγια που έρχονται κατευθείαν από την ψυχή της, ανεξαρτήτως της ηλικίας, των γεωγραφικών ή των πολιτισμικών της συντεταγμένων. Η Patti Smith, η ποιήτρια, η πολίτης, η μητέρα, επιλέγει άρρητα να υπογραμμίσει τη μία και μόνη ιδιότητα στην οποία πλέον, τουλάχιστον για την ίδια, εμπεριέχονται και συνέχονται μεταξύ τους όλες οι υπόλοιπες:
«…Κι αν στα ταξίδια σου θα δεις φτερά πολεμιστή, θυμήσου τον μπαμπά σου - Κι αν ένα πουλάκι δεις να το διπλώνει η μαμά του στα φτερά της, θυμήσου εμένα – Καθώς θα προχωράς».
Ένας δίσκος πλασμένος με υλικό από τη σοφία της ηλικίας, από την υπομονή και την εκλεκτικότητα που προσδίδει σε ένα ανήσυχο θηλυκό πνεύμα η πιο καταλυτική εμπειρία. Αυτή μιας οικογένειας θεμελιωμένης στη συντροφικότητα, την συναντίληψη, τη φυσική ανάγκη για προσφορά, την αληθινή αγάπη.
«Δεν είναι δύσκολο που ζούμε και δουλεύουμε μαζί με τον Fred 24 ώρες το 24ωρο. Άνθρωποι είμαστε, βέβαια. Έχουμε στιγμές υπέροχες και στιγμές δύσκολες. Παλεύουμε. Αγωνιζόμαστε μαζί, τσακωνόμαστε μαζί. Αυτή η συνύπαρξη είναι κάτι σαν μια ξεχωριστή δουλειά από μόνη της. Όμως, δεν υπάρχει τέλος στα πεδία που μπορείς να περπατήσεις και στα επίπεδα που μπορείς να φτάσεις, αν είσαι πρόθυμος να συμβαδίσεις με μια πραγματική δυνατή καρδιά δίπλα σου. Κι εμείς, ο Fred κι εγώ, έχουμε μια ολόκληρη ζωή στα χέρια μας. Τα παιδιά μας».'
“I was dreaming, God knows, a purer view – As I surrender to my sleeping, I commit my dream to you”.
Παναγιώτης Παπαϊωάννου
Αν πάντως δεν είχε εμφανιστεί η ίδια Patti Smith στα τέλη του ’60 αναμιγνύοντας ποίηση, πρόζα και συγγραφή με τους ήχους που γεννοβολούσε η μουσική μήτρα της Νέας Υόρκης στο Max’s Kansas City και το C.B.G.B., η έννοια «γυναίκα» στο ροκ ν’ ρολ πιθανόν να εξακολουθούσε για καιρό να παραπέμπει σε ιδιότητες και αναπαραστάσεις μαζορέτας. Πλήρης χαρισμάτων και προφανώς εξωκείμενη από καθιερωμένα γυναικεία στερεότυπα, μια ανδρόγυνη Μόνα Λίζα που απήγγειλε Ρεμπώ, μια Ζαν Ντ’ Αρκ που με παραισθησιογόνες παραστάσεις καλούσε από τη σκηνή σε βίαια εγρήγορση απέναντι σε καταπιεστές, προσωποποιημένους και μη. Κάπου ανάμεσα στη σεμνότητα και την ποιητική αγριάδα της το οργισμένο μα κάπως δυσλεκτικό πανκ της Νέας Υόρκης βρήκε στο πρόσωπό της τον ιδεολογικό του ταγό.
Με μια τετράδα άλμπουμ, “Horses”, “Radio Ethiopia”, “Easter” και “Wave” μέσα σε τέσσερα χρόνα – ’75 με ’79 - η Patti Smith έφερε στο μουσικό προσκήνιο μια δύναμη υπόγεια, απροσδόκητη, ασταμάτητη. Τη δύναμη της αυτοδύναμης γυναίκας δημιουργού. Πάνω που η εμβέλειά της εξαπλώθηκε με συνεχείς περιοδείες και το “Because The Night”, που μπήκε στο top-20 του Billboard (US#13, 24/6/78), στα τέλη του ‘79 δήλωσε ότι εγκαταλείπει τη ζωή στο δρόμο κι εξαφανίστηκε από το προσκήνιο. Καταπώς και στο τραγούδι της, χορεύοντας ξυπόλητη, πιασμένη χέρι - χέρι με τον Frederick Smith, τον κιθαρίστα των θρυλικών MC5, μιας σταθερής, όπως είχε δηλώσει, μουσικής της επιρροής.
Εννιά χρόνια αργότερα, το καλοκαίρι του ’88, όλα έχουν αλλάξει στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη όταν η Patti Smith επανεμφανίζεται, εξίσου απροσδόκητα, με το “Dream Of Life”. Μια συναισθηματικά φορτισμένη συλλογή τραγουδιών, μέσα από την οποία, το μένος και η οξυθυμία της κάποτε οργισμένης και απρόβλεπτης ποιήτριας υποκαθίσταται από μια διαπεραστική ωριμότητα.
Στα 42 της, η Patti Smith είναι μητέρα δύο παιδιών, του γεννημένου το ’82 Jackson και της μόλις ενός έτους Jesse και ζει με τον Fred Smith στο Detroit. Αρνείται να συμμετέχει στην προώθηση του καινούριου της «προϊόντος». Απορρίπτει προτάσεις για συνεντεύξεις σε “Rolling Stone”, “Time” και “Life” και επιλέγει να μιλήσει για πρώτη φορά, μετά από σχεδόν μια δεκαετία πλήρους αφάνειας, στον Chris Roberts του “Melody Maker”.
«Δε θεωρώ ότι “επέστρεψα” στο παιχνίδι της βιομηχανίας. Δεν έχω καταστρώσει κάποιο “πλάνο” για την “καρριέρα μου”, δεν μ’ ενδιαφέρουν καθόλου αυτά τα πράγματα. Παλιώτερα, θα το παραδεχτώ, με απασχολούσε το να τραβήξω την προσοχή. Σήμερα το θεωρώ τουλάχιστον επιπόλαιο. Λοιπόν, εν συντομία, θα μπορούσα να πω ότι ήταν 9 πολύ γόνιμα χρόνια.
O Fred κι εγώ παντρευτήκαμε, κάναμε μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα ταξίδια και γνωρίσαμε πολλές περιπέτειες, επισκεφθήκαμε τη Γαλλική Γουϊάνα, αποκτήσαμε τον γιο μας Jackson, αργότερα την Jessie. Έκανε ο καθένας μας τις σπουδές που επιθυμούσε, γράψαμε μαζί τραγούδια – ο Fred δε σταματά να γράφει μουσική. Έγραψα λίγο κι εγώ, αλλά βιβλία. Τέσσερα – πέντε συνολικά, ένα για τη Γαλλική Γουϊάνα, ένα άλλο για τη ζωή στο βυθό. Ήταν 9 χρόνια στα οποία διαρκώς κτίζαμε πράγματα και δεν πάψαμε να σκεφτόμαστε πολύ».
«Ο δίσκος αυτός μου δίνει μια ικανοποίηση διαφορετικού τύπου. Καταρχήν, όταν καταφέρνει κανείς να κυκλοφορήσει ένα δίσκο στον σημερινό κόσμο, οπου κυκλοφορούν εκατομμύρια άλλοι δίσκοι ταυτόχρονα, έχει δικαίωμα να είναι τουλάχιστον περήφανος και μόνο για το γεγονός αυτό. Όμως πέρα απ’ αυτό, νιώθω μια πρόσθετη, μια ιδιαίτερη ικανοποιημένη από το ότι κατάφερα να ολοκληρώσω αυτόν το δίσκο μαζί με το σύζυγό μου και να βάλουμε μέσα σ’ αυτόν όλες τις κοινές μας σκέψεις. Aυτό για μένα είναι θαυμάσιο. Είμαι ευτυχισμένη».
«Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης είναι καλλιτέχνης, είναι στο αίμα του, δε σταματάει ποτέ να είναι, είναι διαρκώς. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μητρότητα. Δεν σταματάς ποτέ να είσαι μητέρα. Από τότε που γίνεσαι, είσαι διαρκώς. Οπότε, δεν υπάρχει θέμα να τα «συνδυάσω». Απλώς, είμαι συγχρόνως και τα δύο. Όταν αλλάζω πάνες στο μωρό μου, ή πηγαίνω να του αγοράσω γάλα στο σουπερμάρκετ, οι δημιουργικές μου σκέψεις δεν σταματούν. Όλες εξελίσσονται, συνυπάρχουν, αλληλεπιδρούν και κτίζονται με τις νέες συνθήκες της καθημερινής ζωής μιας μητέρας. Οπωσδήποτε απαιτείται μια διαφορετική οργάνωση στο χρόνο κάθε ημέρας – δε γίνεται πια να μένεις ξάγρυπνος όλη τη νύχτα περιμένοντας πότε η μούσα σου θα ξεγλιστρήσει από τη χαραμάδα στο παράθυρο για νά’ρθει να σε συναντήσει, με αποτέλεσμα να κοιμάσαι μετά ολόκληρη την επόμενη ημέρα. Πρέπει να συνομιλήσεις με τη μούσα σου, να της πεις “θα κανονίσω να βρεθούμε ανάμεσα από τις ώρες που θηλάζω τη μικρή”. Ναι, αναγκαστικά, αυτή η καλομαθημένη πτυχή της δημιουργικότητας πρέπει να θυσιαστεί. Δεν είναι όμως και καμιά τόσο σπουδαία θυσία».
«Κι αν χάνεται ένα μέρος της έντασης, της αιχμής, στην μουσική, τούτο συμβαίνει μόνο σε επιφανειακό επίπεδο. Οπωσδήποτε, δε, αναπληρώνεται από μια αυξημένη καθαρότητα στην αποτύπωση της μουσικής έκφρασης. Σε αυτό το δίσκο είμαι πολύ πιο σαφής, συγκεντρωμένη, επικεντρωμένη σ’ αυτό που ξέρω ότι θέλω. Δε μ’ ενοχλεί να χάσω λίγη από την εφηβική μου ενέργεια σ’ ανταλλαγή με μια τέτοιου τύπου καθαρότητα στη σκέψη. Είναι μια ισορροπημένη ανταλλαγή. Και τα δύο στοιχεία αυτά, καλά είναι να υπάρχουν. Κανείς δεν μπορεί να περάσει ολόκληρη τη ζωή του μόνο με επαναστατικά ουρλιαχτά ή μόνο με σωφροσύνη και μετριοπάθεια – ευτυχώς, δηλαδή, που δεν μπορεί».
Ηχογραφημένο στο στούντιο Hit Factory της Νέας Υόρκης τo νέο άλμπουμ με τίτλο “Dream Of Life” κυκλοφορεί τον Ιούνιο του 1988. Στο εξώφυλλο, μια ακόμη εκπληκτική στην αμεσότητά της μαυρόασπρη φωτογραφία του Robert Mapplethorpe, του συνοδοιπόρου της από τα ‘60s που έχει επιμεληθεί όλα τα εξώφυλλά της. H παραγωγή φέρει, πέρα από την υπογραφή του Fred Smith, και αυτήν του Jimmy Iovine, του ανθρώπου που είχε ήδη συνδέσει το όνομά του με την επιτυχία του “Easter” - αυτός ήταν που έδωσε στην Patti την κασσέττα με κείνο το ημιτελές τραγούδι του Springsteen, μια που τότε ο Iovine ηχογραφούσε μαζί του στο διπλανό στούντιο. Ο ήχος δυνατός και καθαρός ενώ η συνθετική και εκτελεστική γραμμή, χωρίς να αποξενώνουν τα mainstream αισθητήρια, αφήνουν χώρο στην πρωταγωνίστρια να λάμψει, με διαφορετικό τρόπο σε καθένα από τα 8 κομμάτια. Ανοίγει με τον ακαριαία απομνημονεύσιμο παιάνα “People Have The Power”, που τον οδηγούν τα ντραμς του Jay Lee Docherty – κι αυτός εκεί, απ’ τα πρώτα χρόνια της Patti Smith Group.
Ισορροπώντας μεταξύ προσωπικού μανιφέστου και έκκλησης για οικουμενική αφύπνιση, είναι το κομμάτι που επαναφέρει το όνομα της ανήσυχης ποιήτριας στο μουσικό χάρτη, έναν χάρτη που στη δεδομένη χρονική στιγμή εμφανίζεται πυκνοκατοικημένος από ποπ συνταγές και πολλαπλές κλωνοποιημένες αντιγραφές τους.
«Ο Fred κι εγώ έχουμε αποσαφηνίσει τον ιδεολογικό μας χάρτη. Δεν μπορούμε να κρυφτούμε στο καβούκι μας και να παρακολουθούμε τις ειδήσεις όπως μια σαπουνόπερα. Γνωρίζουμε το τί συμβαίνει στον πλανήτη, λ.χ. στο Αφγανιστάν, στο ανατολικό μπλοκ, το πόσο υποφέρουν οι άνθρωποι παντού στον πλανήτη. Συζητάμε γι’ αυτά τα πράγματα διαρκώς. Αφ’ ότου δημιουργήσαμε οικογένεια, η ευαισθησία μας απέκτησε μια νέα φλόγα. Γι’ αυτό και γράψαμε ένα τόσο αισιόδοξο, επαναστατικό τραγούδι. Αν έχεις έστω και το ελάχιστο της κοινωνικής συνείδησης, αυτή κλιμακώνεται κατ’ ανάγκην όταν αποκτάς παιδί. Πιστεύουμε ότι οι λαοί έχουν τη δύναμη να υπερβαίνουν τις διαχωριστικές γραμμές που χαράσσει η πολιτική. Είμαι σύζυγος, μητέρα και καλλιτέχνης. Δεν έγινα συντηρητική, κάθε άλλο. Απλώς έχω επιλέξει, κατά το ρητό του George Washington, να «επανεκκινήσω μέσα μου τον πολίτη». Έχω γίνει εγώ η ίδια αυτός ο πολίτης».
«Ο λαός έχει τη δύναμη να κυβερνά, να ονειρεύεται, τον κόσμο να πάρει με το ζόρι απ’ τα χέρια των τρελλών (…) Στους ταπεινούς, βροχή οι χάριτες - Είναι διάταγμα : Κυβερνά ο λαός».
Το “Up There Down There” πάλλεται από εσωτερική ένταση. Fred και Patti το ηχογράφησαν στις 22 Φεβρουαρίου του ’87, όταν έμαθαν για το θάνατο του Andy Warhol. «Για μένα ο Andy ήταν η ίδια η Νέα Υόρκη, ήταν ένα φάσμα, μια μορφή διάχυτη σε όλη την πόλη. Ένα σημείο αναφοράς που δεν μπορούσες να αγνοήσεις, σαν το Empire State Building. Δεν ήταν ο πιο αγαπημένος μου καλλιτέχνης, ή κάτι τέτοιο, αλλά λυπήθηκα πολύ που έφυγε τόσο άδοξα».
«Τα σύνορα του ουρανού είναι ερμητικά κλειστά απόψε – οι αφηρημένοι δρόμοι – τα φώτα, μερικά σαν αναμμένα σε πίνακα του Μοντριάν – τύποι σαν κι εμάς είναι ξεπερασμένοι, φίλε (…). Δεν είναι κάθε μετάληψη άγια – ακόμη κι εκείνοι που θα υποκύψουν – μπορούν να προφητεύσουν κατανόηση – Όλα για τον άνθρωπο είναι – Είναι για όλους – Είναι κει πάνω, κει κάτω - Βρίσκονται παντού – Ώρα για μετάληψη …».
Το τρυφερό “Paths That Cross” είναι αφιερωμένο σ’ έναν ακόμη άνθρωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία της. Ο Sam Wagstaff Jr., που τον Ιανουάριο του ’87 πέθανε στα 66 του από AIDS, ήταν ο συντηρητής έργων τέχνης, κριτικός τέχνης και συλλέκτης που χρηματοδότησε το πρώτο της single. «Δρόμοι που σταυρώνουν, θα συναντηθούν ξανά». Την πρώτη πλευρά κλείνει το μουσικό επίκεντρο του δίσκου, “Dream Of Life”. Ο ελεγχόμενος ηλεκτρισμός του αφήνει τα φωνητικά της Patti σ’ έναν αιθέριο κυματισμό. «Είναι προσωπικό, όσο και ανοικτό να σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθέναν. Σε προσωπικό επίπεδο, είναι σα να μου μιλάει ο πατέρας μου – σε κάποιον άλλον ίσως σα να μιλά ο Ιησούς. Δεν ανήκω σε καμία οργανωμένη θρησκεία. Όμως η πνευματική πτυχή κάθε ανθρώπινης κατάστασης είναι πολύ σημαντική. Έβρισκα πάντοτε συναρπαστικά τα θρησκευτικά τεχνουργήματα των ανθρώπων, πρόκειται για ολόκληρα πεδία μελέτης. Ο άνθρωπος θέτει τους κανόνες και ο άνθρωπος ο ίδιος τους παραβιάζει. Γι’ αυτό και χρειάζεται τους θεούς. Γι’ αυτό και οφείλει να τους τιμά».
«Είμαι μαζί σου πάντοτε – Είσαι πάντα στο μυαλό μου – Σ’ ένα φως φτιαγμένο να φέγγει σ’ όλη τη ζωή – Όπου και να γυρίσω, η αίσθησή σου με κυκλώνει – σε κάθε μου βήμα – Σε ό,τι κάνω – Οι σκέψεις σου, τα σχέδιά σου – Αιχμαλωτίζουν τα όνειρά μου – Παντοτινά, πάντα καινούρια».
Το “Where Duty Calls” ορθώνεται θρηνητικό όσο και πανανθρώπινο, με τη φωνή σαν πρωθιέρειας σε λιτανεία μαυροντυμένων μανάδων για τα αδικοχαμένα παιδιά τους, τα σπαρμένα στα ασίγητα θέατρα θανάτου της Μέσης Ανατολή. Στο ελλειπτικό “Going Under” οι τόνοι πέφτουν και οι αντανακλάσεις του ήλιου πάνω στα γαλήνια νερά της θάλασσας μετατρέπονται σε υπαρξιακό μονόλογο, ενώ το uptempo “Looking For You (I Was)” επαναφέρει την νεαρή ρομαντική Patti, ερωτευμένη και ανήσυχη, να αναζητά τον καλό της ανάμεσα σε Σαιξπηρικές παραβολές.
Το “Jackson Song” έρχεται να κλείσει δίσκο με το πιο βαθύ και άμεσο συναίσθημα («Όταν το ακούω θυμάμαι την τρίχρονη αδελφή μου να τρώει ρόδια στον κήπο της μαμάς μου»). Αυτό μιας μητέρας που νανουρίζει το μωρό της, με λόγια που έρχονται κατευθείαν από την ψυχή της, ανεξαρτήτως της ηλικίας, των γεωγραφικών ή των πολιτισμικών της συντεταγμένων. Η Patti Smith, η ποιήτρια, η πολίτης, η μητέρα, επιλέγει άρρητα να υπογραμμίσει τη μία και μόνη ιδιότητα στην οποία πλέον, τουλάχιστον για την ίδια, εμπεριέχονται και συνέχονται μεταξύ τους όλες οι υπόλοιπες:
«…Κι αν στα ταξίδια σου θα δεις φτερά πολεμιστή, θυμήσου τον μπαμπά σου - Κι αν ένα πουλάκι δεις να το διπλώνει η μαμά του στα φτερά της, θυμήσου εμένα – Καθώς θα προχωράς».
Ένας δίσκος πλασμένος με υλικό από τη σοφία της ηλικίας, από την υπομονή και την εκλεκτικότητα που προσδίδει σε ένα ανήσυχο θηλυκό πνεύμα η πιο καταλυτική εμπειρία. Αυτή μιας οικογένειας θεμελιωμένης στη συντροφικότητα, την συναντίληψη, τη φυσική ανάγκη για προσφορά, την αληθινή αγάπη.
«Δεν είναι δύσκολο που ζούμε και δουλεύουμε μαζί με τον Fred 24 ώρες το 24ωρο. Άνθρωποι είμαστε, βέβαια. Έχουμε στιγμές υπέροχες και στιγμές δύσκολες. Παλεύουμε. Αγωνιζόμαστε μαζί, τσακωνόμαστε μαζί. Αυτή η συνύπαρξη είναι κάτι σαν μια ξεχωριστή δουλειά από μόνη της. Όμως, δεν υπάρχει τέλος στα πεδία που μπορείς να περπατήσεις και στα επίπεδα που μπορείς να φτάσεις, αν είσαι πρόθυμος να συμβαδίσεις με μια πραγματική δυνατή καρδιά δίπλα σου. Κι εμείς, ο Fred κι εγώ, έχουμε μια ολόκληρη ζωή στα χέρια μας. Τα παιδιά μας».'
“I was dreaming, God knows, a purer view – As I surrender to my sleeping, I commit my dream to you”.
Παναγιώτης Παπαϊωάννου
// Τελευταία Νέα
-
Οι The Magic Bus γίνονται "Μέρος της Γιορτής"
Οι The Magic Bus γίνονται "Μέρος της Γιορτής" και το Town by...
-
-
-
-
-
Allman Brothers: Έφυγε από την ζωή ο κιθαρίστας Dickey Betts
Σε ηλικία 80 ετών απεβίωσε, ο κιθαρίστας, τραγουδιστής κ...
-
Pink Floyd: Οι Λunatics στην οπτικοακουστική μεταφορά του “Animals”
Την Παρασκευή 24 Μαΐου , το Κύτταρο, θα πλημμυρίσει από...
